„Dziewica zjadła szlachcica” (Włodzimierz Perzyński, „Aszantka”)

 
Aszantka



 
Jeszcze nie przebrzmiały echa dyskusji u Ani o tym, czy czytujemy dramaty, a tu proszę. Zakurzony nieco drobiazg komediowy, rówieśnik Moralności pani Dulskiej, czyli Aszantka Włodzimierza Perzyńskiego (1906; tekst dostępny w Polskiej Bibliotece Internetowej).

W Pigmalionie Shawa obserwujemy, jak z prostej dziewczyny kaprys zamożnego mężczyzny robi damę. U Perzyńskiego prosta dziewczyna, Władka, zostaje najpierw kochanką hulaki Łońskiego, a potem warszawską kokotą. Trzy akty, trzy fazy znajomości Władki z Łońskim.

Dzika dziewczyna z ulicy

najpierw obłaskawiana jest niczym Murzynka z zachodnioafrykańskiego plemienia Aszanti (stąd tytułowa Aszantka), potem owija sobie Łońskiego wokół palca, by rzucić go bez żalu, gdy straci dla niej resztki majątku. „Dziewica zjadła szlachcica”, podsumowuje krótko znajomy młodzieńca. Równie dobrze jednak można stwierdzić, że szlachcic zrobił wszystko, by zostać zjedzonym, chociaż jego wybranka szybko znudziła się hołdami i wcale nie przejawiała szczególnego apetytu na więcej.
Akcja toczy się szybko, kolejne akty oddzielają dwuletnie przerwy. Rozbudowane i dość niejednoznaczne są postacie głównych bohaterów: Władka, prosta dziewczyna, żeby nie powiedzieć dziewucha, dostrzega dla siebie szansę w awansach zamożnego panicza. Wkrótce jednak adorator zaczyna ją nużyć, urządza kochance sceny zazdrości, ciąga po świecie, a co chyba najgorsze – Władka uznaje go za mięczaka, a ona „spragniona siły, która jest w ludzie”, by przywołać klasykę. Postanawia więc rozpocząć „karierę” na własną rękę. Można w niej dostrzegać niewinność skrzywdzoną przez arystokratę, można i spryciarę, która chce się wydostać z rynsztoka. Jej adorator Łoński też może być uznany za typowego złotego młodzieńca (trochę w typie Zbyszka Dulskiego, tyle że bez mamy, która go za włosy wyciągnie z tarapatów). Chciał się pobawić Władką, a tymczasem stał się jej ofiarą – a może ofiarą swych własnych uczuć do Aszantki? Do tego mamy galerię postaci pobocznych, zarysowanych dość sztampowo: jest stary rozpustnik, sprytny kelner w typie sutenera, przebiegła kokotka, zatroskany wuj.
Włodzimierz Perzyński
(1877-1930).
Ani temat, ani losy bohaterów nie są dla nas szokujące, w epoce jednak mogły poruszenie wywoływać:

utrzymanki, kokotki, kombinacje,

by oskubać jakiegoś bogatego dyrektora, a potem zgrać się na wyścigach to jednak nie były tematy rozmów przy rodzinnej herbatce w mieszczańskich salonach, choć pewnie znano podobne historie. Dowcip nie jest tu wysokiej próby: to głównie rozmaite złote myśli wygłaszane przez bohaterów („Bo wiesz, Aszantka, z takimi, co dla nas pieniądze stracili, to najgorzej się wdawać”, stwierdza filozoficznie przyjaciółka Władki), ale nie o cięte riposty tu chodzi. Całość jest zgrabna, a sprawnie wyreżyserowane przedstawienie można by z przyjemnością obejrzeć. 
Wydanie w serii „Klasyka mniej znana” jest ubogie: nie ma ani przypisów (a przydałoby się choćby objaśnienie tytułowej Aszantki), ani krótkiego posłowia z kilkoma zdaniami o autorze, epoce i samej sztuce. Sprawy nie załatwia encyklopedycznie zwięzła biografia autora.
Włodzimierz Perzyński, Aszantka, Universitas 2002.
(Odwiedzono 3 486 razy, 4 razy dziś)

23 komentarze do “„Dziewica zjadła szlachcica” (Włodzimierz Perzyński, „Aszantka”)”

  1. Zawsze uważałam, że jak dramat, to tylko do obejrzenia na scenie. A potem zobaczyłam kilka kiepskich sztuk, i już nie jestem taką fundamentalistką ;) Pierwsze słyszę o Perzyńskim i o jego sztuce, jednak edukacja szkolna jest strasznie topornie sklejona, żeby się do kanonu nie prześlizgnęło przypadkiem coś innego.

    Odpowiedz

Odpowiedz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.