Gdzie biskup nie może, tam mniszkę pośle (Borys Akunin, „Pelagia i biały buldog” oraz „Pelagia i Czarny Mnich”)

Pelagia
Zawołże to ziemia odległa od gwaru i pośpiechu stołecznego. Żyje się tam jak u Pana Boga za piecem, trzymając się starych obyczajów. „Nawet wilki w lasach tutejszych dla obfitości pożywienia wyraźnie tłustsze są i bardziej leniwe niż w innych guberniach”.

Jest to też świat do szpiku kości tradycyjny i patriarchalny,

przynajmniej w teorii:

Mężczyzna to niby jedynka, a kobieta – zero. Kiedy każde żyje z osobna, to on wart jest niewiele, ona zaś w ogóle nic, ale wystarczy, by wzięli ślub, i powstaje pewna nowa liczba. Jeśli żona jest udana, to staje za jedynką i jej siłę powiększa dziesięciokrotnie. A jeśli kiepska, to pcha się naprzód i tyleż razy mężczyznę osłabia, zamieniając w zero i jedną dziesiątą.

Rzeczywistość jednak rozmija się z teorią.

Nie dość, że i na sielankowym Zawołżu zdarzają się przestępstwa, to na dobitek – jeśli zawiedzie policja – ich wyjaśnianiem zajmuje się kobieta, cicha współpracowniczka biskupa Mitrofaniusza.

Gdyby tak mimochodem ktoś na nią spojrzał, powiedziałby: młodziutka panna – twarz czysta, o miłym owalu, budząca sympatię i z pozoru naiwna. Ale to mylne wrażenie brało się z zadartego nosa i uniesionych zdziwieniem brwi, a ciekawskie, okrągłe, ciemne oczy patrzyły zza takichże okrągłych okularów wcale a wcale nie prostodusznie i widać było po tych oczach, że to nie żadna dzierlatka: i nacierpieć się zdążyła, i pożyć, i porozmyślać o tym, co przeżyła. 

Na co dzień rudowłosa i piegowata siostra Pelagia uczy gimnastyki w szkole dla dziewcząt; sprawność fizyczna przydaje jej się w najmniej spodziewanych momentach. Cieszy się zaufaniem biskupa Mitrofaniusza, który docenia jej inteligencję i bystre spojrzenie. A także łatwość, z jaką potrafi się przedzierzgnąć w atrakcyjną światową damę. Czego nie dowie się niepozorna mniszka, niemal niedostrzegalna dla otoczenia, to przejrzy jej bardziej pewne siebie alter ego.

Znalezienie dwóch bezgłowych ciał na brzegu rzeki burzy spokój całej guberni;

śmierć białych buldogów pani Tatiszczewej burzy natomiast spokój Mitrofaniusza, gdyż poszkodowana jest jego ciotką i domaga się pomocy w odkryciu sprawcy psiobójstwa. Bezgłowymi zajmuje się policja, psami zaś z polecenia władyki ma się zająć Pelagia, która wyrusza do majątku biskupiej ciotki. Oj, nie jest Pelagia zadowolona z tego zadania, bo ma się buldogami zajmować, podczas gdy w atmosferze wisi coś naprawdę niedobrego, czym warto by się zainteresować. Całe Zawołże zelektryzowała bowiem wieść o przyjeździe inspektora ze stolicy, który wprowadza dodatkowy ferment w prowincjonalnych umysłach. Ledwie zaś uda się uspokoić wzburzone umysły i wyjaśnić zagadkowe wydarzenia, a już spada kolejna plaga – widmo Czarnego Mnicha nawiedza doskonale prosperującą wyspę klasztorną, odstraszając pielgrzymów i podkopując dobrobyt mniszego udzielnego księstewka.

 

Akunin wnika w umysły prowincjonalne i opisuje lokalne koterie, salony, intrygi i gierki

z prawdziwą finezją, jak godny następca Gogola (a co najmniej zręczny naśladowca). Weźmy chociażby utrzymaną w tonie humorystycznym analizę dwóch rywalizujących stronnictw, które trzęsły miastem gubernialnym: jednemu przewodziła żona gubernatora, drugiemu zaś żona pocztmistrza (to tyle w kwestii lokalnego patriarchatu). Obie damy, żelazną ręką kontrolujące swych małżonków, konkurowały zajadle ze sobą i uchodziły za osoby niezależne i wpływowe. Widać jednak nie do końca tak było, skoro bez trudu omotał je przybyły ze stolicy zręczny manipulator.
Albo taki światek duchownych: klasztor na wyspie to prawdziwe miniimperium z własnym absolutnym władcą, perfekcyjnie zorganizowane i zdecydowanie mizoginiczne. Chociaż wystarczy odpowiednio wysoki datek, by archimandryta, przełożony klasztoru, zgodził się łaskawie przyjąć każdą grzesznicę. Dla kontrastu na wyspie funkcjonuje też bardzo nietypowy szpital dla psychicznie chorych, co znakomicie uatrakcyjnia fabułę.

Akunin ma dar tworzenia postaci

– nie tylko pierwszoplanowych, jak Pelagia i Mitrofaniusz, ale i drugoplanowych, czy wręcz zupełnie pobocznych. Mamy więc wysokich dygnitarzy gubernialnych: gubernatora, policmajstra, prokuratora, ich małżonki, przeora klasztoru na wyspie, namiętną księżniczkę, barwnych pacjentów psychiatry Korowina i jego samego. Jest stara generałowa Tatiszczewa (i jej buldogi, same w sobie warte wzmianki, jako perfekcyjne okazy „faflastości, płaskomordzia i ślinowatości”), stołeczny inspektor Bubiencow i jego pomagier. Nie sposób się z nimi nudzić.

Akunin umiejętnie zmienia tempo akcji i klimat.

W „Białym buldogu” wydarzenia toczą się jak to zwykle na prowincji: to przyspieszają, to zwalniają, meandrując niczym Wołga, przepływająca przez okolicę. Czytelnik niecierpliwie wypatrujący rozwiązania kryminalnej zagadki może się zżymać na wykłady biskupa Mitrofaniusza o dobrym rządzeniu, chociaż wiele one mówią o samym władyce i świetnie charakteryzują gubernię. Nagrodą będzie jednak kilka prawdziwie emocjonujących epizodów. „Czarny mnich” jest natomiast bardziej powieścią grozy, z nocnymi wędrówkami w nawiedzone miejsca i zjawami. Atmosferę niesamowitości podsyca nie tylko mroczna sceneria, ale i niepewność, która z postaci jest niewinnym obywatelem, a która pacjentem kliniki psychiatrycznej.
Akunin zrobił wszystko, by „kryminał prowincjonalny”, jak głoszą okładki, nie był prowincjonalnie monotonny, ani też by nie był wyłącznie kryminałem. Licząc na przyjemne zaskoczenie tomem trzecim, deklaruję się jako wielbiciel siostry Pelagii.
Borys Akunin, Pelagia i biały buldog, tłum. Wiktor Dłuski, Noir sur Blanc 2004.
Borys Akunin, Pelagia i Czarny Mnich, tłum. Wiktor Dłuski, Noir sur Blanc 2004.
(Odwiedzono 939 razy, 2 razy dziś)

41 komentarzy do “Gdzie biskup nie może, tam mniszkę pośle (Borys Akunin, „Pelagia i biały buldog” oraz „Pelagia i Czarny Mnich”)”

  1. Bardzo, bardzo mi się podobało. Może nawet bardziej niż Fandorin.
    Na początku trochę nie mogłam się wciągnąć, ale potem – jak śliwka w kompot. ;)

    Nie sięgnęłam tylko po Pelagię i czerwonego koguta – za dużo wpadło mi w oko w recenzjach i jakoś boję się tej książki. Bardzo jestem ciekawa Twoich wrażeń z trzeciej części.

    Odpowiedz
    • Fandorin zbyt wyrafinowany, a Pelagia swoja kobitka jest :)) Mnie wchłonęło od początku, bo od razu poczułem, że to mój klimat. O kogucie będzie, bo też słyszałem, że ponoć przekombinowany i nie odpuszczę, żeby się nie przekonać.

      Odpowiedz
  2. Znam Pelagię dokładnie z tych samych tomów i również mogę powiedzieć, że to super kobitka.;) Bije Fandorina na głowę.
    Fabuła i sceneria palce lizać, a potyczki słowne z biskupem cudne. Może sobie przypomnę te tomy, niektórzy straszą, że ten z czerwonym kurem jest zbyt odjechany.

    Odpowiedz
  3. Ja znam tylko Fandorina, na dodatek słabo. Znajomość zaczęła się jakiś czas temu, mocno sobie nawzajem przypadliśmy do gustu, ale życie jest pełne niezapowiedzianych wydarzeń i nasze drogi się rozeszły. Ale wrócę do niego. Na pewno. A po prowincjonalny kryminał też chętnie sięgnę.

    A tak w ogóle, to wiesz, reckę napisałeś miodzio :p

    Odpowiedz
  4. Wrrr… Skasował mi się komentarz!
    Stanowczo stoję po stronie Fandorina! Co za mężczyzna! Jeśli to za mało – dodaję Masę i nic więcej do szczęścia mi nie trzeba.
    Pelagia bardzo mi się podobała, ale Akunin rozczarował mnie zakończeniem w „Kogucie”. Ale – jakby nie było – Akunina czyta się zawsze i wszędzie bardzo dobrze, bo niezależnie od książki – napisane jest tak dobrze, że zawsze jest mi smutno, gdy zbliżam się do ostatniej strony…

    Odpowiedz
  5. Widzę, że jestem w doborowym towarzystwie osób, które Fandorina, owszem, znają, ale Pelagia jest im obca. Niestety, do tego towarzystwa zalicza się też moja biblioteka. W zasadzie powinno być mi wszystko jedno, bo i tak nie mam czasu na czytanie czegokolwiek, ale po Twojej miodzio recce (to chyba jakaś nowatorska odmiana, ale co mi tam) jakoś żal…

    Odpowiedz
  6. Akunina czytywałam do tej pory kawałkami: Fandorina zasadniczo lubię, ale gdzie mu tam do siostry Pelagii. I chyba ten klimat prowincjonalny jakoś też bardziej do mnie przemawia.

    Odpowiedz

Odpowiedz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.