Jest rok 1992. Na starym cmentarzu w Bratysławie podczas ekshumacji rozbija się trumna. W czaszce, która z niej wypadła, robotnicy zauważają wbity gwóźdź, w sprawę włącza się więc policja. Śledztwo prowadzi młody, pyskaty i inteligentny Richard Krauz z Wydziału Zabójstw wraz z partnerem. Zwłoki pochowano zaledwie kilka lat wcześniej, w tajemniczych okolicznościach. Zapisy w cmentarnych księgach są niepełne, dokumentacja zaś niekompletna. Policjanci ustalają, że zmarły miał związki z Kościołem, a przed śmiercią był brutalnie torturowany. Tropy szybko zaczynają wskazywać na komunistyczne służby bezpieczeństwa.
To miał być pewniak. Czas i miejsce akcji zapewnić miały jednocześnie dawkę egzotyki i swojskości – egzotyki, bo nie natknąłem się dotąd na kryminał osadzony w Czechosłowacji niedługo po upadku komunizmu (i w przeddzień jej podziału na dwa oddzielne państwa), i swojskości – bo pamiętam tamte czasy i wiele rzeczy mogło się okazać zaskakująco bliskie (niestety, Dán postawił na akcję, nie na odmalowywanie tła, poza niezbędnymi elementami). Ciekawie zawiązana sprawa kryminalna prowadząca w przeszłość dawała możliwość przedstawienia działalności bezpieki i procesu przekształcania dawnej milicji w nową policję (to akurat się Dánowi udało pokazać). Bardzo mi się spodobał Krauz, nieobciążony związkami z minionym systemem, niezależny i bystry (ponieważ wydawca zaopatrzył niezbyt ładną okładkę w – również niezbyt ładną – filmową obwolutę, siłą rzeczy Krauz nabrał dla mnie rysów Macieja Stuhra). W ogóle postacie policjantów (i opisy ich życia pozasłużbowego) się autorowi udały; jako czynny funkcjonariusz zapewne pełną garścią czerpał z życia. Jeśli miałbym na coś narzekać, to na dialogi – zamierzone jako wymiany ciętych, dowcipnych i błyskotliwych ripost, na dłuższą metę okazały się męczące, co może zresztą wynikać z dość kanciastego przekładu. Co tam jednak dialogi, skoro śledztwo posuwało się do przodu, bohaterom udało się wziąć udział w paru mordobiciach, jednym samosądzie, spotkaniach z tajemniczymi świadkami, którzy natychmiast po przekazaniu mniej lub bardziej zawoalowanych sekretów znikali lub ginęli gwałtowną śmiercią. Czytałem z przyjemnością, chwaliłem publicznie (a mówiły jaskółki, żeby nie chwalić dnia przed zachodem słońca!), po czym Dán wywinął mi numer, którego mu wybaczyć nie mogę.
Mniej więcej w trzech czwartych tomu zbliżamy się do wyjaśnienia zagadki. (Osoby, które chciałyby książkę przeczytać, powinny odpuścić sobie dalszy ciąg akapitu ze względu na spojlery). I co robi nasz pisarz? Mając możliwość wykorzystania niezliczonych kombinacji operacyjnych z udziałem bezpieki, od zwalczania szpiegostwa i wroga wewnętrznego przez szantażowanie kleru i prześladowanie opozycji do nielegalnych akcji zdobywania kruszców i walut, dobrowolnie zsuwa się do mulistego kanału przytkanego zwałami powieści i powieścideł, w których pojawia się tajemnica templariuszy! Wprowadza do fabuły ekscentrycznego profesora, który na kilkunastu stronach wykłada dzieje zakonu rycerskiego. Przebiera jeden z wydziałów czechosłowackiej Służby Bezpieczeństwa za niemalże tajemne stowarzyszenie o szeroko rozgałęzionych mackach i wręcz nieograniczonych możliwościach. Rozwiązuje zagadkę morderstwa tylko dzięki temu, że członkowie tego „tajemnego stowarzyszenia”, twardzi i bezwzględni profesjonaliści, nader chętnie dzielą się jego sekretami i udzielają wielostronicowych wyjaśnień. Do tego oczywiście sugeruje, że przemiany demokratyczne przemianami demokratycznymi, ale i tak wszystkim z tylnego fotela kierować będzie stary układ, który ma haki na każdego i niemal nieograniczone możliwości działania (chwilowo jedynie nieco okrojone, ale kwestią czasu jest ich odbudowanie). Dominika Dána nieco tłumaczy to, że wydał swoją książkę w 2007 roku, niedługo po sukcesach Dana Browna, i być może wtedy publiczność z wdzięczniejszym sercem przyjmowała podobne koncepty. Dziesięć lat później odbiło mi się zjełczałą fryturą, bo jeśli czegoś nie lubię, to wykorzystywania po raz tysięczny nieszczęsnych templariuszy. To miało urok świeżości w „Panu Samochodziku”.
Jednym słowem, ładnie żarło i zdechło. Ku mojemu żalowi, bo miałem nadzieję na dłuższą znajomość z Krauzem i słowackim kryminałem, ale mi przeszło. Chyba że w następnych tomach Dán zarzucił mętniackie wątki spiskowe, a zaczął pisać uczciwe kryminały?
Dominik Dán, Czerwony Kapitan, tłum. Antoni Jeżycki, Media Rodzina 2014.
Zapraszam do przeczytania
Kryminał bardzo retro (Ellis Peters, „Pustelnik z lasu Eyton”)
Dopuść się zbrodni we wrześniu, czyli miesiąc z kryminałem w hołdzie Agacie Christie
Zbrodnia w Warszawie (Ida Żmiejewska, „Warszawianka”)
Wyjazd do hurtowni (Michał Witkowski, „Drwal”)
Wrzucić na luz (Aleksandra Marinina, „Motywy osobiste”)
Telenowela z życia policjantów (Mateusz M. Lemberg, „Zasługa nocy”)
Między kapitanem a plebanem (Anna Kańtoch, „Wiara”)
Gdybym dzisiaj natknęła się na templariuszy we współczesnym kryminale, chyba bym się uśmiała po pachy.
Może autorowi konceptu zabrakło.;)
Autor miał, moim zdaniem, niewyczerpane możliwości; jak chciał skarbu, to na pewno i na Słowacji Niemcy podczas wojny coś zrabowali, Rosjanie czy komuniści też. Ofiara mogła być nieślubnym synem księdza Tiso albo arcyksięcia Ferdynanda, a nie, u licha, strażnikiem tajemnicy templariuszy. Nie potrafię zrozumieć, po co mu to było; chyba że faktycznie na fali mody się unosił.
Chętnie bym poczytał kolejną część, ale musiałbym dostać solenne zapewnienie, że morderstwo jest morderstwem, a nie elementem wszechświatowego spisku Opus Dei :D
Z opisu kolejnego tomu: Śledztwo, z początku pełne niejasności i znaków zapytania, wydaje się beznadziejne, lecz doprowadza do zaskakującego finału. Strach się bać.;)
Zawsze można wcześniejsze tomy poczytać.;)
Czerwony Kapitan jest, o ile pamiętam, chronologicznie pierwszy. Chyba poczekam na kogoś, kto czytał i mi tu przysięgnie, że nie ma więcej templariuszy i chwytów a la Dan Brown :)
Chcę to sprawdzić.
Proszę uprzejmie, ja ostrzegałem.
O szkoda, bo na słowacki kryminał miałabym ochotę. Ale skoro odradzasz, nie kupuję.
Ponoć następna część jest lepsza, ale chwilowo nie będę sprawdzał. Jeśli nie masz uczulenia na historyjki a la Dan Brown, to może dasz radę, ale raczej nic na siłę.
Oh nie, na Browna mam uczulenie. Kosmiczne.
Możesz przeczytać trzy czwarte, a potem i tak już wszystko wiadomo i nie trzeba kończyć :P
Ten gwóźdź w czaszce, jakoś mi się niejasno majaczy, ale do templariuszy albo nie dojechałem, albo wyparłem. Sam to bym przeczytał porządne o templariuszach opracowanie. Gdybym miał czas i warunki do skupienia :(
Łatwiej o dobre opracowanie o templariuszach niż o porządny kryminał z ich udziałem. Chyba wciąż Pan Samochodzik pozostaje niepobity :D
Swoją drogą, patrz jak akurat ten „biedny” zakon, który na pieczęci miał dwóch „braciszków” na jednym kucu, rozpala wyobraźnię współczesnych. Jak nie jeden Dan, to drugi, a jak nie oni to Nicolas. Templariusze zawsze na propsie? :P
Biednym zawsze wiatr w oczy :P Nie dość, że ich rozgonili, wymordowali i ograbili, to jeszcze pisarze się nad nimi pastwią :)
A najgorsze, że z różnym skutkiem. To samo tyczy scenarzystów :P
O tak. Pamiętam z dzieciństwa taki koszmarny francuski serial Stowarzyszenie Eleuzis, cóż to był za gniot :P
Pierwsze słyszę. Ja w dzieciństwie to raczej Miś Kolabor i Załoga G, co stawała u drzwi :P
Puszczali to w wakacje w Studio Lato, koszmar, to już Colargol lepszy :D
Ładnie, ładnie. Aż mi się przypomniało w miarę znośne SF uznanego autora, w którym deus ex machina przybrała formę… Drakuli. Nigdy tej powieści nie zapomnę, zdecydowanie.
Chyba wolałbym Drakulę, jest zdecydowanie mniej ograny, w każdym razie w książkach, które znam, występuje dużo rzadziej :D
Zacząłem czytać monografię Janion o wampirze i nie wiem jak Dracula, ale sam motyw wampiryczny, to zgrany jest na maksa :P Nawet, a może przede wszystkim, przez romantyków :P
Kurde, wpędzasz mnie w kompleksy tymi monografiami Janion, ja na studiach przez jeden rozdział którejś z jej prac przebrnąłem, a tu proszę :D
Spokojnie. Wczoraj przeczytałem Żonie passus (a co?, w końcu rozprawiamy o monografii prof. Janion :P ) i dumaliśmy nad nim dłuższą chwilę. Nic to nie dało, bo dalej nie za bałdzo wiem o co kaman :D Ale ogólnie ciekawe, więc brnę :)
Może nie chodzi o to, żeby przemawiały pojedyncze passusy, tylko żeby zostać porażonym całościową wymową Dzieła?
Być może. Jeśli, powtarzam, jeśli doczytam do końca, to wtedy będę w stanie się wypowiedzieć :) Na razie czytam zrywami, bo sporo czasu poświęcam na przetwarzanie na mój polski :P
Może nie trzeba tłumaczyć, tylko odbierać jakoś emocjonalnie albo podświadomie? :)
Podskórnie wręcz, wampirycznie nawet :P
Dożylnie raczej :P
Lepiej bym tego nie ujął. Chyba po prostu będę to tomiszcze wkładał pod poduszkę przed snem :P Zaraz, przecież ja sypiam bez poduszki! Kurczę, trzeba czytać :D
Śpij bezpośrednio na tomiszczu, poduszka mogłaby tłumić przepływ :P
Moja łepetyna może nie wytrzymać tak intensywnego obcowania. No, chyba że zawieszę sobie na szyi wieniec z czosnku :P
Tego to z kolei małżonka mogłaby nie wytrzymać i osikowy kołek wylądowałby Ci w sercu :P
To pal, nomen omen, licho! Znacznie gorzej byłoby w przypadku gdyby poszła śladami niesławnego Vlada :P
Raz w życiu byłbyś nadziany :D
I zasadniczo miałbym wszystko w … No dobra, może wróćmy do thrillerów i kryminałów :P
To byłby thriller i kryminał w jednym :P
Yhy. We mnie :P
Ale pomyśl o sławie, nagłówkach w superaku i tefałenie!