Na odludnym wybrzeżu (Michael Crummey, „Bez winy”)

Na tle znakomitego „Dostatku” najnowsza powieść Michaela Crummeya wypada dość blado. Wrażenie robią opisy dzikiej przyrody i trudów życia rybaków na odludnym wybrzeżu, jednak głównego wątku – dorastania, dojrzewania i poszerzania horyzontów pary głównych bohaterów – starczyłoby na dobre, pełne emocji opowiadanie. Rozciągnięte w powieść losy Evereda i Ady robią raczej letnie wrażenie, tym bardziej że kierunek, w jakim zmierzają, nie jest zaskakujący (a na dodatek ujawniony w okładkowym opisie).

Zdani tylko na siebie

Dwunastoletni Evered i jego młodsza o dwa lata siostra Ada tracą najpierw matkę i młodszą siostrę, a potem ojca. Zostają sami w chacie nad odległą zatoczką, do której dwa razy w roku przybija statek. Rozważają przeniesienie się do najbliższej osady, ale ostatecznie postanawiają żyć we dwójkę w rodzinnym domu i kontynuować pracę rodziców. Zmagania z codziennością i ciężką pracą – łowieniem i suszeniem ryb – są zdecydowanie ponad siły dzieci. Nie sprzyja im pogoda ani przyroda. Mimo to trwają i próbują nie tylko przetrwać, ale też jakoś radzić sobie z żałobą, samotnością, przemianami, które zachodzą w nich samych: wszystko to w miarę bardzo skromnych pojęć o życiu i świecie. Przede wszystkim naśladują rodziców, jedynych znanych im ludzi; ze strzępów zapamiętanych opowieści matki czerpią wiedzę o niebie i ziemi, uzupełniając ją własnymi wyobrażeniami. Niestety w miarę dorastania coraz trudniej jest im własne emocje rozumieć i kontrolować, a zetknięcie się ze światem zewnętrznym wprowadza tylko dodatkowy zamęt w życie rodzeństwa.

W niespiesznym rytmie

Opowieść toczy się niespiesznie w rytmie mroźnych zim i pełnych harówki lat, punktowana pojawianiem się statku z zaopatrzeniem i niekiedy dramatycznymi wydarzeniami, jak wędrówka do wraku żaglowca (co jest zresztą znakomicie opisane). Przez większość czasu Evered i Ada są jednak sami ze sobą, swoimi myślami i emocjami, zdani wyłącznie na siebie. Obserwujemy ich dorastanie – siostra, chociaż młodsza, jest od brata bardziej dojrzała, i uczuciowo, i intelektualnie, zyskuje przez to nad nim przewagę. To interesujące, chociaż mocno rozwleczone i przez to raczej letnie w odbiorze; od pewnego momentu nazbyt wyraźnie widać, czego można się spodziewać w zakończeniu, jak skończy się próba sił między rodzeństwem. Do tego bohaterowie książki mówią jakąś dziwną gwarą, po części wiejską, po części archaizowaną, z naleciałościami biblijnymi, która brzmi, moim zdaniem, sztucznie; rozumiem, że miało to podkreślać izolację bohaterów, ale efekt jest miejscami groteskowy, szczególnie że narrator używa (na szczęście sporadycznie) określeń w rodzaju „konfiguracja bibelotów” na określenie ułożenia muszelek na półce. Ciekawe, że z kolei dialogi marynarzy są doskonale oddane, jędrne i rubaszne. Pod innymi względami Crummeyowi poszło lepiej: surowość rybackiego życia opisana jest świetnie, podobnie jak dzika przyroda. Szaleństwa żywiołów, niebezpieczeństwa, ciężka praca – w tym autor czuje się doskonale i te fragmenty czyta się z prawdziwą przyjemnością.

Michael Crummey, Bez winy, tłum. Michał Alenowicz, Wiatr od Morza 2020.

(Odwiedzono 406 razy, 1 razy dziś)

14 komentarzy do “Na odludnym wybrzeżu (Michael Crummey, „Bez winy”)”

  1. O, widzisz, z tym językiem. W czytanym właśnie Sapkowskim przechodzenie od właśnie archaizowanych części dialogu, do języka jak najbardziej współczesnego, trochę mnie uwiera. Ale nie na tyle, żeby nie sięgać właśnie po drugi tom :D
    Chciało Ci się zerkać do oryginału? Może to tylko tłumaczenie? Choć byłoby to dziwne, biorąc pod uwagę, że reszta, jak piszesz, dobra :)

    Odpowiedz
    • Oryginału nie szukałem. Autor napisał w posłowiu, że korzystał ze słownika archaicznej gwary nowofundlandzkiej, podejrzewam, że tłumacz próbował to jakoś oddać po polsku. Bardziej mnie zresztą uwierała ta konfiguracja bibelotów :( A Sapkowski to różne wygibasy stosował, akurat nie jestem wielbicielem :)

      Odpowiedz
  2. Zimno się robi od samego patrzenia na okładkę, a piszesz, że „Opowieść toczy się niespiesznie w rytmie mroźnych zim” – chyba będę musiała zaczekać do fali upałów, żeby sięgnąć po tę powieść. Bo intryguje mnie ten autor, nie powiem.

    Odpowiedz

Odpowiedz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.