Między kapitanem a plebanem (Anna Kańtoch, „Wiara”)

Jest lipiec 1986 roku. Kilka miesięcy po awarii w Czarnobylu w górskiej wiosce, w której budowana jest elektrownia jądrowa, proboszcz znajduje na torach ciało młodej dziewczyny. Przy ofierze nie było dokumentów, nikt też jej nie rozpoznawał. Miejscowa społeczność jest pełna obaw o wpływ elektrowni na swoje życie, a lęk pogłębia jeszcze krążąca po okolicy mętna przepowiednia, że „zło nadejdzie ze wschodu”. Czy zbrodnia ma z tym coś wspólnego?

Śledztwo po linii milicyjnej i kościelnej

Oficjalne śledztwo prowadzi oddelegowany do Rokitnicy kapitan Witczak, ze wsparciem sił lokalnych. Równocześnie ksiądz Marczewski próbuje zgłębić przeszłość swojej parafii, której poprzedni duszpasterze kończyli posługę w okolicznościach dramatycznych bądź niejasnych. Ani milicjant, ani proboszcz nie odnoszą z początku wielu sukcesów, miejscowi niechętnie współpracują, a nieuchwytny zbrodniarz nie robi sobie wakacji. Nowe tropy prowadzą w różnych kierunkach, ich sprawdzanie zaś wymaga pieszych wędrówek po rozrzuconych gospodarstwach, tłuczenia się godzinami służbowym polonezem po Polsce albo telefonicznych rozmów z opryskliwą zakonnicą. Powoli jednak żmudne czynności przynoszą rezultaty, sęk jednak w tym, że milicjant i proboszcz nie dzielą się swoją wiedzą…

Same zalety

„Wiara” ma same zalety: dobrze skonstruowaną zagadkę kryminalną i świetnie oddaną atmosferę wypoczynkowej miejscowości, w której gdzieś w kątach kryją się stare lęki, a rodzaj zmowy milczenia sznuruje ludziom usta. Sielankowa przyroda staje się tłem brutalnych zbrodni, budowa elektrowni miejscem protestów, na posterunku śmierdzi zdechłą myszą, na poczcie kupuje się banalnie brzydkie pocztówki, kolonistów karmi zupą mleczną, a w barze ośrodka wypoczynkowego popija colę i pali ekstra mocne. Upał narasta, atmosfera zagęszcza się stopniowo, w miarę dokonywania kolejnych odkryć; autorka utrzymuje napięcie do samego końca, umiejętnie dawkując informacje i myląc tropy. Ze śledztwem zmagają się dwaj główni bohaterowie, Witczak i Marczewski; milicjant służbowo, proboszcz nieco wbrew własnej woli – jak się jednak okazuje, obaj traktują sprawę jako okazję do walki z własnymi demonami i obu kibicujemy. Ciekawie pokazane są wzajemne stosunki obu mężczyzn, teoretycznie przedstawicieli wrogich instytucji, którzy jednak potrafią traktować się z szacunkiem, choć może niekoniecznie z pełnym zaufaniem. Kapitana wspomaga mała ekipa, w której wyróżnia się starsza szeregowa Hanka Gierasówna, nieatrakcyjna, zdaniem Marczewskiego, ale inteligentna i wnosząca w dochodzenie kobiecy punkt widzenia; do tego występują niewylewający za kołnierz sierżant, kapral jąkała, księża gospodyni, wikary nieco przesadnie zainteresowany kobiecą cielesnością czy interesująco tajemnicza kobieta na wózku. Anna Kańtoch w „Łasce” pokazała, że doskonale się czule w peerelowskich klimatach, i potwierdziła to w „Wierze”; potrafi zadbać o klimat (tym razem zamiast przytłaczającej szarości i beznadziei mamy podskórny niepokój), stworzyć interesujące postacie, a przede wszystkim wciągającą kryminalną fabułę, ale też zadbać o różnorodność, byśmy nie mieli wrażenia, że czytamy kolejną wersję tej samej powieści.

Anna Kańtoch, Wiara, Czarne 2017.